Met de tentoonstelling ‘Linggadjati, brug naar de toekomst’ brengt de stichting Indisch Erfgoed in het kader van de viering van ‘200 jaar Koninkrijk’ deze bijzondere gebeurtenis in de gemeenschappelijke Nederlands Indonesische geschiedenis opnieuw onder de aandacht.

De expositie is tijdens werkdagen te bezichtigen van maandag 2 tot en met vrijdag 13 juni 2014.

 

'Linggadjati, brug naar de toekomst' door Peter van DongenIn november 1946 bereikten Nederland en de naar vrijheid strevende Republik Indonesia een overeenstemming die bekend werd als het ‘Akkoord van Linggadjati’. Het waren moeizame onderhandelen maar wel in een sfeer van wederzijds respect en vertrouwen, vooral tussen de beide delegatieleiders, de politicus Willem Schermerhorn (1894–1977) en de Indonesische premier Soetan of Sutan Sjahrir (1909-1966).

Beiden wilden het conflict over de onafhankelijkheid van Indonesië vreedzaam oplossen. Maar de onderhandelaars bleken veel verder te zijn gegaan dan hun beider achterban toeliet. Als gevolg daarvan werd het akkoord in geweld gesmoord door de Nederlandse “Politionele acties”(1948 – 1949).

 

De tentoonstelling ‘Linggadjati, brug naar de toekomst’ gaat over de totstandkoming van het ‘Akkoord van Linggadjati’ in 1946.

Linggadjati - paneel 14Toenmalige premier Sjahrir was een van de ondertekenaars en sleutelfiguren. Het was een poging tot vreedzame oplossing van het Nederlands-Indonesische conflict. Toch liep het akkoord, dat gesloten werd in een gelijknamig bergdorpje op Java, uit op een fiasco. De Nederlandse regering zag ‘Linggadjati’ als tijdwinst om alsnog grip op de kolonie te krijgen. De Indonesische onderhandelaars zagen het akkoord ook als tijdwinst, maar dan om Indonesiërs ervan te overtuigen dat hun land één republiek moest worden. Deze strijdige belangen bleken een onoverbrugbare tegenstelling te zijn. De achterbannen aan Indonesische en Nederlandse zijde bleven wantrouwig, de eerste Politionele Actie volgde een jaar later.

 

Vergeten staatsman

Sjahrir

Soetan Sjahrir

Soetan Sjahrir was een van de grondleggers van het vrije Indonesië. In het boek ‘Linggadjati: Soetan Sjahir als een van de grondleggers van het vrije Indonesië’ (2009) krijgt hij speciale aandacht. Het is een bescheiden biografische schets geplaatst binnen de context van de politieke omwentelingen in Indonesië. Het maakt nieuwsgierig naar meer inkijk in het leven van Sjahrir, die ook wel de ‘vergeten’ Indonesische staatsman en socialist wordt genoemd.

Sjahrirs leven en werk zijn nauw verweven met zijn idealen. Soetan Sjahrir werd eerst verbannen door de Nederlandse regering en later gevangen gezet door zijn voormalige politieke vriend Soekarno. Toch heeft de ook in Nederland geschoolde staatsman altijd vastgehouden aan zijn idealen van een democratische, socialistische samenleving. Zijn gedachtegoed werd hem niet altijd in dank afgenomen. Het is wrang dat er desondanks nog twee oorlogen en vele slachtoffers nodig waren om daadwerkelijk een vrij Indonesië te krijgen.

 

Joty ter Kulve (Stichting Vrienden van Linggarjati)

Joty ter Kulve is geboren in het huis te Linggarjati waar de onderhandelingen gevoerd werden. Dat huis is nu het Museum Gedung Perudingan.

Zij schrijft:

 

“Linggarjati: een klein bergdorp aan de voet van de vulkaan Ciremai, een stip op de grote wereld kaart gelegen boven de havenstad Cirebon (West Java).Linggarjati dankt zijn bekendheid in Nederland aan het feit dat ‘Linggadjati’ het onverbiddelijke einde betekent van het koloniale tijdperk. In november 1946 werd daar de overeenkomst van Linggadjati gesloten tussen Indonesië en Nederland.

 

Linggadjati - paneel 15Voor de Indonesiërs heeft de vulkaan de Ciremai nog een andere mystieke betekenis. In het jaar 1500 gingen negen imams – zo zegt de legende – in conclaaf op de helling van de Ciremai om in stilte en volkomen afzondering en in eenheid een plan te maken voor de verspreiding van de islam in West-Java.

 

Dat Linggarjati in de 20ste eeuw ook onder de aandacht zou van de Verenigde Naties komen, konden de inwoners nooit bevroeden. Linggarjati kreeg een stem in de United Nations toen Soetan Sjahrir in de turbulente jaren, waarin het land verkeerde in de overgangsjaren tussen 1945 en 1950, bij de VN vurig de zaak van zijn land bepleitte. De toekomstige nog zeer jonge premier van Indonesië wist daar de internationale opinie voor zijn casus te winnen. Op 5 maart 2010 werd zijn honderdste geboortedag herdacht.

 

Linggadjati - paneel 16De geschiedschrijving over de onderhandelingen in Linggarjati is pas heel laat op gang gekomen. De wond in Nederland over het verlies van het voormalige Nederlands-Indië was diep en nog niet geheeld. Er waren incidenten over en weer. De discussie over het akkoord, de moeizame onderhandelingen daarna en het gewelddadige einde, is eigenlijk pas geopend in de jaren tachtig als onderdeel van een nieuwe benadering van het hele dekolonisatiebeleid van Nederland ten opzicht van Indonesië. Pas in de negentiger jaren naarmate men meer afstand kan nemen van het koloniale gebeuren wordt de Nederlandse insteek in de onderhandelingen van uit een kritischer hoek bekeken (Kadt, Van der Doel).

 

De historische gang en geste van oud-minister van Buitenlandse Zaken Bot naar Indonesië in 2005 om namens de regering aanwezig te zijn bij de viering van de onafhankelijkheid dag 17 augustus 1945, bracht na zestig jaar de door de Indonesiërs zo lang verwachtte erkenning. Het gevolg een nieuwe frisse wind in de relatie van onze twee landen. Nederlands-Indië had de facto opgehouden te bestaan in 1942 toen de Japanners bezit namen van de kolonie.

 

Linggadjati - paneel 19Van het fraaie, unieke koloniale huis uit de dertiger jaren (gebouwd door mijn vader Johannes Jacobus Koos van Os) waar de onderhandelingen zijn gesloten, hebben de Indonesiërs een nationaal monument gemaakt: (Museum) Gedung Perundingan. Voor hen ligt de betekenis van Linggarjati in het gebeuren van een unieke ontmoeting onder heel moeilijke gevoelige, politieke nationalistische sentimenten aan beide zijden.

 

Een unieke ontmoeting tussen mijns insziens verschillende culturen/religies: het Oosten en het Westen. Een ontmoeting tussen staatsmannen van beide landen, die in staat waren boven de nationale belangen uit te stijgen en een compromis te sluiten. Zij hebben toen niet beseft dat de Nederlandse regering en het Nederlandse volk indertijd niet rijp waren voor de op de Linggadjati-conferentie genomen beslissingen en het akkoord. Waardoor achteraf gezien de twee ‘politionele acties’ (voor de Indonesiërs waren het koloniale oorlogen) honderdduizenden slachtoffers hebben gemaakt. Evenals de exodus van 300.000 Indische Nederlanders, Ambonezen en Nederlanders naar Nederland.

 

Een stroom van Indonesiërs, studenten, scholieren, politici en burgers bezoeken elk jaar de Gedung Perundingan. Maar ook vele Nederlanders hebben in de afgelopen jaren hun weg gevonden naar Linggarjati en het museum bezocht.

Linggarjati is een symbool geworden. Men spreekt van de Spirit of Linggarjati. Een spirit van heling, verzoening en good governance.”

 

N.B.: De Indonesische versie van deze tentoonstelling, genaamd “Linggarjati, jembatan menuju masa depan” is permanent te zien in het Museum Gedung Perudingan in Linggarjati (Indonesië).


 

Indisch koken (KIEN)
Stichting Erfgoedplatform Apeldoorn
Social media
Facebook
Twitter
LinkedIn